Dáil na Mumhan

 

… I mBarrachaibh aoibhne taoibh le cuan is fearra do fuaireas scéala ...

 

​

Óstán Midleton Park

SeanBhóthar Chorcaí, Mainistir na Corann

www.theoldimperialhotel.com (021) 463 5100

 

Beidh táille €5 ar an Aoine i leith tae/caifé agus costais eile

Beidh táille €10 ar an Satharn i leith na n-imeachtaí

& tae/caifé + ceapairí (am lóin)

-  le bhúr dtoil

​

3 ~ 4 Eanair, 2023

An Clár                        

          Dé hAoine 03/02

19.30                Teacht le chéile  (tae/caife)  

20.00               Oscailt le Liam Ó Rinn

20.15                léacht (1) Cnoc an Dúin agus a Scéal

                                       le Conchubhar Ó Muimhneacháin

20.45               Ceol á stiúrú ag Antóin Ó Cathail

 

       Dé Satharn 04/02

10.00 ~ 10.15                             tae/caifé        

10.20 ~ 11.10   léacht (2)          Caoineadh Shéamais Óig Mhic Coitir                                            le Liam Rua Mac Coitir (c.1720)  

                                                                             leis An Dr.Tomás L.Ó Murchú

11.25 ~ 12.15   léacht (3)          Filíocht Dháibhí de Barra                                                                                                           leis An Dr. Neil Buttimer

12.20 ~ 13.10   léacht (4)         Pádraig Phiarais Cúndún (1777~1857)                                          – Feirmeoir, Fear Teaghlaigh, File

                                                                                leis An Dr.Tony Ó Floinn

 

13.15 ~ 14.15   briseadh            tae/caifé + ceapairí

                                                 agus Taispeántas Leabhar Gaeilge & Feasta

 

 

14.15 ~ 15.15   léacht (5)          Lá Fhéile Bríde Báine:

                                                              Earrach an Dúchais   

                                                                           leis An Dr.Stiofán Ó Cadhla        

15.15 ~ 15.30   Plé oscailte

15.30                Scor    

 

eolas breise

Diarmaid Ó Conaill  (021)435 3380      docag50@yahoo.ie

Risteard Pardi(086)239 9364     richardpardi7@gmail.com

 Donnchadh Ó hAodha (087)242 1267    d.ohaodha@ucc.ie

-----------------------------------------------------------------------------------------

Oscailt

Liam Ó Rinn   

Tá Liam Ó Rinn ina Chathaoirleach ar Chraobh Mhainistir na Corann de Chonradh na Gaeilge.   Eagraíonn an chraobh Ciorcal Comhrá go rialta

 

Cnoc an Dúin agus a scéal

Tá Coláiste Cúram ar an bhfód le nach mór 50 bliain agus lonnaithe i gCampa na nDoimiceánach i gCnoc an Dúin in Oirthear Chorcaí. Bunaíodh an Coláiste i 1975 agus an tUasal Seán Mac Cárthaigh mar an gcéad phrïomh oide ann. Tá cúrsa trí sheachtain Gaeilge á rith ann ò shin. Táid ag tnúth go mór  leis an leath-chéad a chomóradh i gcuideachta lear mór dóibh san a d’fhreastal ar an gColáiste tríd na blianta. 

 

Conchubhar Ó Muimhneacháin

Tháinig Conchubhar Ó Muimhneacháin go Cnoc an Dúin mar dhalta ar dtús I 1976 agus atá fós gafa ag an aisling, comhluadar lán-Ghaeilge a chothú a spreagfadh fonn agus foghlaim in oidhreacht shaibhir na hÉireann. Tá sé ina bhall den Lár-Choiste a eagraíonn agus a ritheann Choláiste Curam gach bliain.

 

Caoineadh Shéamais Óig Mhic Coitir le Liam Rua Mac Coitir (c.1720)  

Is ar na marbhnaí do Shéamas Óg Mac Coitir (1689-1720) a dhein Tomás L. Ó Murchú a thaighde dochtúireachta agus tá toradh an tráchtais sin ullmhaithe aige don gcló agus le foisliú go luath i mbliana. 

 

An Dr. Tomás L,Ó Murchú

Is léachtóir i Roinn na Nua-Ghaeilge, Coláiste na hOllscoile, Corcaigh, an Dr Tomás L. Ó Murchú. Is iad na réimsí scolártha is suim leis: forbairt agus saothrú na filíochta aiceanta ó c. 1600 ar aghaidh; traidisún amhránaíochta na Mumhan; foclóir iar-chlasaiceach na Gaeilge; teanga agus traidisiúin bhéil agus liteartha Chorca Dhuibhne. ……

 

Filíocht Dháibhí de Barra

Cumadóir ildánach é an t-údar Corcaíoch, Dáibhí de Barra (1757/8-1851), a d'fhág áireamh mór scríbhinní ina dhiaidh. Is cinn iad a chuimsíonn cóipeanna den litríocht thraidisiúnta, mar aon le buncheapadóireacht dá chuid féin. Mar thoradh ar thaighde ceannródúil leis an Ollamh Breandán Ó Conchúir is ó pheann an Dr Sheáin Uí Dhuinnshléibhe lenár linn, agus i ngeall ar ar fhoilsigh an tOllamh Brian Ó Cuív fén mBarrach rompu san, tá ár dtuiscint ar an scríbhneoir suntasach úd ag dul i méid.  Iarracht ar chur leis an dtuairim sin é an chaint seo, tré mhéan an fhilíocht a chum an Barrach a thabhairt chun cuimhne. Forléargas a bheidh sa léacht, spléachadh tosaigh ar raon is ar éagsúlacht na héigse seo i gcaitheamh na mblianta ina mbíodh an fhilíocht idir lámhaibh aige. Cuimsíonn an t-aischur úd go leor réimsí, téamaí bainteach le cúrsaí creidimh is imeachtaí polaitiúla na haimsire, abraimis. Déanfar comórtas chomh maith idir corpas fileata an Bharraigh agus amhráin nó dánta a luaitear leo san a bhí thuas lena ré, chun teacht ar shlata le beocht is fuinneamh an chultúir Ghaelaigh ag an am a thomhas. 

 

An Dr. Niall Buttimer

Iar-Léachtóir Sinsearach é Neil Buttimer, atá ar a phinsean anois ó UCC, áit ina raibh ag oibriú ar feadh breis is daichead bliain i Roinn na Nua-Ghaeilge, nó gur imigh ar scor i rith 2021. Tá sé ag leanúint air de bheith i mbun léinn is ag foilsiú sna goirt staidéir a shaothraíonn. Solaoidí den méid i gcló aige le gairid Catalogue of Irish Manuscripts in Houghton Library, Harvard University (2022) agus The Art and Ideology of Terence MacSwiney: Caught in the Living Flame (2022), cnuasach a chuir sé in eagar i bpáirt le Gabriel Doherty agus Fiona Brennan, agus inar foilsíodh a thráchtaireacht ar fhilíocht Bhéarla an tSuibhnigh.  

 

Pádraig Phiarais Cúndún (1777-1857) – Feirmeoir, Fear Teaghlaigh,  File                 

Caint ar shaol agus ar shaothair Phádraig Phiarais Cúndún i mBaile Mhic Óda agus i Stát Nua Eabhrac.

 

An Dr. Tony Ó Floinn

Leachtóir, Roinn na Gaeilge, Coláiste Mhuire gan Smál, Campas Phádraig, Durlas.
 

Lá Fhéile Bríde Báine: Earrach an Dúchais”

Déanfar cur síos ar 'fhéile bainc’ nua Lá Fhéile Bríde i gcomhthéacs ráithí dúchasacha na bliana sa saol Gaelach agus bunús fódúil na nósanna agus na cleachtais choitianta a mbíonn trácht orthu sa mbéaloideas. Tá cuid de shaineolas agus de shaíocht na muintire i bhfad i bhfad siar i bhfolach sna nósanna agus sa béascna céanna.

 

An Dr. Stiofán Ó Cadhla

Rugadh Stiofán Ó Cadhla i Rinn Ó gCuanach sa bhliain 1963, tógadh ansan agus i mBaile an Easpaig ar imeall chathair Chorcaí é. Is ceann é ar Roinn an Bhéaloidis agus na hEitneolaíochta, Coláiste na hOllscoile, Corcaigh. Tá idir ailt agus leabhair ar ghnéithe den chultúr dúchais scríofa aige. Roghnaigh Cumann Merriman Cá bhFuil Éire? Guth an Ghaisce i bPrós Sheáin Uí Ríordáin (Clóchomhar, 1998) mar ‘Leabhar na Bliana’.  D’fhoilsigh The Holy Well Tradition (Four Courts Press, 2002),  Civilizing Ireland (Irish Academic Press, 2007) agus An tSlat Féitheloige:Ealaíona an Dúchais 1800-2000 (Cló Iar-Chonnacht 2011), saothar a bhuaigh an chéad duais do shaothar próis i gcomórtas liteartha an Oireachtais sa bhlian 2010. Foilíodh dánta leis in Innti. Bronnadh Gradam Filíochta Mhichíl Uí hAirtnéide ar An Creideamhach Déanach (Coiscéim 2009) an chéad chnuasach filíochta aige, sa bhliain 2012. Bronnadh duais aitheantais ar an tara cnuasach Tarraing na Cuirtíní, a Dhochtúir (Coiscéim 2012) i gcomórtas filíochta an Oireachtais sa bhliain 2012. Is é Rialacha Nua an Scuaine an triú cnuasach uaidh agus leabhar nua ar bhéaloideas na hÉireann ar na bacáin fé láthair, Inventing Irish Folklore: From Survivals to Survivance.

​

AG TAISTEAL DAM TRÉ NA gCRÍOCH

-  Seán Clárach Mac Domhnaill

Ag taisteal dam tré na gcríoch ar cuard 
Ó Chaiseal na Ríogh go Laoi na scuab, 
'S i mBarrachaibh aoibhne taoibh le cuan 
Is fearra do fuaireas sgéala: 
Go rabhadar mílte taoiseach sluagh 
D'arad-fhuil Gaoidhil na luingseach luath 
'S a leabar-bhárc líonta díobh ar luadhaill, 
'S a mbratacha ar luascadh i n-éinfheacht, 
Fá mheirgibh maoidhte Laoisigh mhóir, 
Ar leirg na gaoithe 's an taoide leo 
Le feirg ag tígheacht 's le fíoch na leomhain 
Do dhío-chur Seon 
As chríochaibh Eoghain 
Go dtagaidh arís an Rí don choróin 
S a bhfearann ceart d'uaislibh Éibhir.

 

 

Tórramh an Bhairille

 

Sceolfad teastas ar shlóite Bhaile Mhac Óda mhaisiúil mhúinte

Treoin do chleachtas gach ló gan lagadh orthu, ól gan cheasna gan chúinse

Leonta lannamhar ceolmhar grannmhar cumhachtach calma cúntach

Is mór an t-aiteas go deo bheith eatarthu ar thórramh an bhairille a dhiúgadh

 

Stór ní thaiscítear leo go dearfa in ór ná in earra ní chumhdaid

Ach mórchuid beathuisce is beoir in aisce gan speois dá scaipeadh ar an ndúthaigh

An dearóil má thagann gan lón ‘na spaga go gheobhaidh an casca gan chuntas

Le hól gan bacadh go bord na maidne ar thórramh an bhairille a dhiúgadh

 

Fóna dtearmainn go deonach tarraingíd foirne dalla gan súile

‘s is leor do bhacaigh gan treoir go tapaidh ‘na ndóid gan bhata go siúlaid

Níl stróinse dealbh ón gCóbh go Caiseal, ná fós i bhfearanatas Dhubhagáin

Nach seoltar sealad ‘na gcomhair i dtigh tábhairne, ar thórramh an bhairille a dhiúgadh